Równowaga hydrolipidowa, czym jest, jak odbudować oraz podtrzymać w oparciu o fizjologię skóry/przykłady produktów oraz połączeń, gotowe zestawy

Jest to temat wielowymiarowy, który można omawiać pod wieloma aspektami z podziałem na typ skóry, problem dermatologiczny i nie tylko. Starałam się skupić na podstawach, przekazać kluczowe informacje i przemycić nieco własnych doświadczeń oraz podzielić się tym, czego uczę się cały czas. Świadoma pielęgnacja, to przygoda która nigdy się nie kończy, a dla mnie stała się pewnego rodzaju furtką, która zaoferowała przestrzeń do funkcjonowania z rosacea. Dzisiaj też lepiej rozumiem pewne mechanizmy, i jak na ironię, nie buntuję się jak to robiłam wcześniej. Niemniej widocznie tak musiało być, by przejść określoną drogę ucząc się na błędach, wyciągać wnioski i podążać za potrzebami skóry.

Moja skuteczna pielęgnacja, czyli kontynuacja cyklu okiem laika w oparciu o świadomą pielęgnację.

Ile z nas wie (oraz rozróżnia) czym jest bariera naskórkowa/bariera hydrolipidowa, wie jak ona funkcjonuje, co na nią wpływa i jakie ma znaczenie w codziennym funkcjonowaniu skóry? Jak bardzo podążamy za potrzebami skóry w oparciu o jej fizjologię?

Pewnie dla większości to nie ma znaczenia (a szkoda, patrząc na to co się dzieje w Social Media i nie tylko), za to dla grupy nastawionej na świadomą pielęgnację, są to jak najbardziej uzasadnione potrzeby. Zamierzam rozpisać się trochę na te tematy. Będzie to wyłącznie MOJA perspektywa i MOJE wrażenia. W MOIM przypadku to działa i mocno też wpłynęło na podejście do pielęgnacji w ogóle. Przełomowym momentem stało się włączenie retinolu i wraz z każdą kuracją (bo u mnie to cykl 6 miesięczny) widziałam przełożenie na kondycję skóry. Ale do rzeczy :D

W pierwszym wpisie Moja skuteczna pielęgnacja wspominałam o książce "Skóra. Fascynującaj historia" dr Yael Adler, którą wciąż uważam za jedną z lepszych pozycji na rynku w wersji beletrystycznej. Jest to świetny przewodnik, taki przez duże "P" zwłaszcza, że wiele z nas niekoniecznie potrzebuje naukowych elaboratów podczas lektury których przysypiamy/ziewamy z nudów i tak naprawdę nie wynosimy zbyt wiele. Do tego ta książka posiada genialny rozdział poświęcony skórze, jej budowie, funkcjonowaniu. Przekłada z polskiego na nasze. Kto pamięta francuski serial animowany "Było sobie życie"? Uwielbiałam te cykl i tak też poczułam się czytając książkę doktor Adler. Dlatego nie zamierzam przepisywać książek, cytować rozbudowanych pozycji naukowych, tylko zachęcić WAS do zapoznania się z tą lekturą (zwłaszcza początkujących lub poszukujących prostego języka w przekazie).

Z kolei, gdy ktoś szuka/potrzebuje literatury typowo naukowej (lecz wciąż przyjaznej w przekazie), to nie można pominąć "Fizjologii skóry" Zoe Draelos & Petera T. Pugliese.

Fenomenalny zbiór artykułów "Kosmeceutyki" pod redakcją Zoe Draelos zawierają:

"Kosmeceutyki: funkcja i bariera skóry" autorstwa Anthonego W. Johnsona w którym jest ciekawy fragment na temat warstwy rogowej i nawilżania, co może zaoferować dobrej klasy produkt nawilżający. Z kolei sekcja "Lipidy międzykomórkowe oraz ceramidy warstwy rogowej" wyjaśniają min. cykl naprawy, ale też uszkodzeń.

oraz "Naprawę bariery ochronnej przez fizjologiczne lipidy w dermatologii" Petera M. Ellisa, w którym wyróżnię "Dynamikę odnowy bariery ochronnej" oraz "Wdrożenie terapii naprawiającej barierę".

To są teksty, które uzupełniają/porządkują wiedzę i pomagają nie tylko zrozumieć zachodzące procesy, ale przede wszystkim edukują, co możemy zrobić dla naszej skóry, by ta funkcjonowała prawidłowo bez względu na okoliczności/układaną pielęgnację itd.

Bariera hydrolipidowa, co tak naprawdę oznacza?

Najlepiej opisała to doktor Adler, w jej książce jest wspaniale rozpisana rola naskórka i tzw. bariera ochronna skóry. W jasny sposób opisuje budowę naskórka, z jakich warstw on się składa (posiada 4 różne warstwy: "niemowlęca" - podstawna, "młodzieńcza" - kolczysta, "dorosła" - ziarnista oraz warstwy martwych komórek, czyli warstwy rogowej. Ponadto znajdziecie dokładny opis zachodzących procesów w każdej z warstw i jakie ma to znaczenie w odniesieniu do warstwy rogowej. Warstwa rogowa spełnia zatem zadanie ochronne, utrzymuje skórę we właściwej kondycji. W książce został podany przykład cegieł i zaprawy murarskiej, przy czym to właśnie "zaprawa" spełnia kluczową rolę ("zaprawa" posiada fachową nazwę i jest nią cement międzykomórkowy, czyli słynne ceramidy). Uszkodzony mur nie jest w stanie zatrzymać wody od środka (stąd efekt przesuszenia). Brak szczelności naraża nas na różnego rodzaju alergeny, bakterie. Naruszona bariera hydrolipidowa przyczynia się do wielu problemów, ich pogłębienia. Odbudowa i regeneracja skóry odbywa się w cyklu, kiedy jesteśmy młodzi zachodzi to w okresie 28 dni, natomiast wraz z wiekiem tempo odnowy komórkowej się wydłuża i np. u osób po 50-tym roku życia może trwać to nawet dwa razy dłużej. Oczywiście można stymulować cykl odnowy skóry razem ze zmianą tzw. higieny życia, lecz do rewitalizacji niezbędne jest dbanie do warstwę rogową naskórka (stratum  corneum), która spełnia barierę obronną, jest niczym tarcza przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych.

Zaburzona bariera naskórkowa skutkuje przesuszeniem, nadmiernym złuszczaniem, uwrażliwieniem skóry, zaczerwienieniem, pieczeniem, ściągnięciem, skóra traci równomierny koloryt i staje się ziemista, zmęczona. Jednym słowem pojawia się ogromny dyskomfort. Zaostrzają się problemy skórne oraz pojawiają się kolejne.

Co wpływa na barierę hydrolipidową?

Na pewno tzw. higiena życia, w której min. braki w codziennej diecie mają przełożenie na jej funkcjonowanie. Brak kwasów omega 3 i 6 skutkuje pojawieniem się problemów na skórze. Niewłaściwa pielęgnacja, wpływ czynników zewnętrznych. To są poszczególne elementy, które warto brać pod uwagę. Zmiany hormonalne, biologiczny proces starzenia się.

Na tle obranej pielęgnacji i jej ustawienia naruszamy ją także świadomie ze względu na działania mające określony cel (np. kuracje retinolem, kwasami itd.). Dlatego tak ważna jest wiedza, jak planować i wdrażać określone elementy świadomie oraz odpowiedzialnie.

W zależności od typu skóry naruszona bariera naskórkowa objawia się na różnych poziomach. Skupię na skórze naczyniowej/naczyniowej z rosacea, natomiast zainteresowanych odsyłam do genialnego e-booka Skin Ekspert Agnieszki Zielińskiej pt. "Równowaga hydrolipidowa" (na chwilę obecną nie widzę żeby był dostępny, ale być może to ma związek z przebudową strony). W mojej ocenie jest to jedna z najlepszych publikacji na polskim rynku, która w bardzo jasny i klarowny sposób omawia cały temat. Jest to swojego rodzaju przewodnik a' la "wiedza w pigułce", po którego lekturze na pewno będziecie dysponować wystarczającą wiedzą na ten temat. Na jej FB znajdziecie także wartościowe materiały video, są zapisane live'y stanowiące skarbnicę wiedzy. Agnieszka posiada także kanał na YT, aczkolwiek uważam, że dotychczasowe materiały są dość statyczne niemniej zawartość merytoryczna jak najbardziej na plus.

Jak skutecznie dbać o barierę hydrolipidową?

Tak jak wcześniej wspomniałam "zaprawa", czyli cement międzykomórkowy, to ceramidy. Stąd też duża popularność preparatów regenerująco-odbudowująco-odżywczych, które zawierają ceramidy, kwasy tłuszczowe, cholesterol, kwasy PHA (składniki mające wpływ na transformację warstwy rogowej). Oferta tego typu produktów jest bardzo zróżnicowana i jest w czym wybierać. Niemniej zapotrzebowanie na konkretne połączenia oraz ich właściwości sprawia, że konkurencja jest także ogromna. Na wyróżnienie zasługuje emulsja Liquid Gold firmy Stratia oraz niemal cała oferta angielskiej firmy A. Florence, która kładzie duży nacisk na właściwe funkcjonowanie bariery naskórkowej.

Jak przeciwdziałać?

Co prawda omówię głównie  skórę naczyniową/naczyniową z rosacea, ale poniższe podpunkty tyczą się w zasadzie każdej skóry.

- Nie odwadniaj skóry, a najczęściej dzieje się to już na poziomie mycia oraz demakijażu. Większość osób korzysta z czyścików opartych na agresywnych detergentach, używa różnego gatunku pomocników (płatki, szmatki, szczoteczki/gąbki).

- Nieumiejętne osuszanie skóry, tarcie/pocieranie.

- Intensywne kuracje kwasowe i retinoidowe, silne złuszczanie zwłaszcza przy pomocy peelingów mechanicznych, brak budowania tolerancji podczas kuracji i sięganie po wysokie stężenia składników aktywnych bez kontroli.

- Niewłaściwie dopasowane schematy pielęgnacji, nadmierne matowienie skóry, błędne połączenia itd. Stosowanie produktów z alkoholem, mentolem oraz składnikami mocno rozgrzewającymi skórę.

- Makijaż wodoodporny, zwłaszcza długotrwałe i mocno kryjące podkłady, stosowanie mocno matujących baz pod makijaż oraz pudrów, które sprawiają, że zamiast upiększać/korygować mają wpływ na pogłębianie się problemów.

Czym są ceramidy?

Lipidami.

Odbudowa bariery hydrolipidowej w praktyce.

Przywrócenie/wzmocnienie bariery naskórkowej wdrażamy nocą.

W dużym uproszczeniu: potrzebujemy lipidów, które zamykamy okluzją nieciągłą (czyli taką, która pozwala naszej skórze oddychać i tutaj warto zadbać o to, by wybrany przez nas krem zawierał min. woski naturalne, syntetyczne, kwasy tłuszczowe, alkohole tłuszczowe oraz silikony. Wybór produktu z wazeliną, parafiną, olejem mineralnym, woskiem parafinowym sprawia, że będzie to okluzja ciągła, a tej w tym przypadku nie potrzebujemy.) Okluzja nieciągła sprzyja regeneracji naturalnego płaszcza lipidowego, a takiego efektu potrzebujemy w tej sytuacji. Z drugiej strony, w przypadku skóry bardzo suchej, odwodnionej zawartość parafiny w kremach do okluzji może być atutem (i tutaj moim pewniakiem stał się iS Clinical Sheald Recovery Balm /mini recenzja/). W ogóle mam wrażenie, że mało się o tym pisze/mówi jak działa to zjawisko i co oznacza w praktyce.

Można wykorzystać połączenie olej + krem odżywczy (właściwie dobrany krem w tym wariancie stanowi okluzję nieciągłą), jest wariantem do odbudowy oraz wzmacniania bariery ochronnej w trakcie różnego rodzaju kuracji.

Do odbudowy naskórkowej zalecane są oleje (zimnotłoczone i nierafinowane, czyli nieoczyszczone) z grupy bogatej w kwasy NNKT (Omega 3,6 i 9) np. skwalan z trzciny cukrowej, konopny, marula, śliwkowy, opuncji figowej, pachnotki (są to także oleje schnące, które potocznie nazywa się suchymi ze względu na wykończenie które dają na skórze pod warunkiem, że nie przesadzimy z ilością ;)).

Dwa lata temu poznałam skwalan z trzciny cukrowej, który od tamtej pory lubię łączyć z koncentratem Liqpharm Liq Ce. Dla mnie to był strzał w 10-tkę (zaraz obok oleju śliwkowego i konopnego, z powodzeniem też używałam oleju Pai Rosehip BioRegenerate Oil /recenzja/

Oleje mają wiele do zaoferowania, ale jednak trzeba wiedzieć jak ich używać/łączyć oraz wybierać. Ze swojej strony przyznam, że choć przy retinolu kremy regenerująco-odżywcze stanowią świetne wsparcie, to warto wzmacniać ich działanie olejem. Mnie do tego przekonało serum olejowe Dzika Figa (wtedy nie miałam innego oleju pod ręką, tutaj wykorzystano olej z opuncji figowej), którym trzy lata temu ratowałam się w okresie, gdy przeszarżowałam z retinolem, a same kremy okazały się za słabe i na pewno wydłużyłyby okres przywracania równowagi. Z kolei jeżeli ktoś szuka neutralnej opcji zapachowej (bo większość z olejów zimnotłoczonych i nierafinowanych posiada charakterystyczne aromaty, niekoniecznie lubiane), to zachęcam do sprawdzenia A. Florence Barrier Restoring Oil-serum with Cholesterol+Ceramides+Oat - rewelacyjne serum olejowe, którego właściwości robią wrażenie. Nieco drogie, akurat 20 ml kosztuje 33 funty, lecz poza miksem olejów zawiera inne składniki i faktycznie przyspiesza czas regeneracji.

Stosowanie, kolejność:

- olej nakładamy na wilgotną skórę lub na suchą skórę
 (np. może być zwilżona hydrolatem, wodą termalną, dobrej jakości tonikiem) możemy nałożyć na olej  serum składającym się ze składników nawilżających o których mowa poniżej.

- w następnej kolejności nakładamy krem odżywczy (mogą to być kremy nawilżająco-odżywcze, typowo regenerujące), w każdym razie tego typu krem nakładamy na olej w celu stworzenia okluzji

Można skorzystać także z opcji olej na to koncentrat Liqpharm Liq Ce Night Maskvit. E serum i w razie potrzeby całość zamknąć kremem nawilżającym lub odżywczym (jeżeli skóra jest bardzo przesuszona, odwodniona i podrażniona), natomiast większość skór zadowoli połączenie olej + koncentrat Liq Ce. Jest to także idealna okazja, by wykorzystać NIOD Hydration Vaccine (kiedyś dostałam mnóstwo pytań jak w ogóle używać ten preparat i co on robi, więc to świetny przykład w którym HV jest tzw. "uszczelniaczem" a w połączeniu z kremem zamykającym całość zapewnia optymalne działanie.)

Bardzo dobre działanie mają kwasy PHA, głównie kwas laktobionowy i jeden z moich ulubionych preparatów to Iwostin Estetic Peeling z 7% kwasem laktobionowym /recenzja/ oraz Neostrata seria Restore. Na wyróżnienie zasługuje także Kuracja rozjaśniająca z kwasem laktobionowym 10% Natural Secrets.

Krem odżywczy warto mieć w swoich zasobach przez cały rok, a to dlatego, że choćby używając preparatów funkcyjnych poprzez konkretne składniki aktywne oraz ich stężenia ingerujemy w barierę naskórkową. W zależności od potrzeb skóry oraz naszych preferencji wybieramy formuły lżejsze bądź bardziej treściwe.

Zakres preparatów odżywczych jest bardzo urozmaicony. Najprostszym i chyba najlepiej dostępnym tego typu kremem jest Miya Cosmetics myWonderbalm Call Me Later Regenerująco-odżywczy, Pharmaceris A Corneo-Sensilium naprawczy krem łagodzący, Vianek Intensywnie Odżywczy Krem do twarzy na noc, Tołpa Dermo Face Lipidro Odżywczy krem regenerujący, SVR Topialyse Barriere ochronno-regenerujący krem barierowy, SVR Sebiaclear Hydra, Synchroline Sensicure, Synchroline Sensicure, Synchroline Hydratime Plus, Synchroline Nutritime Plus, A. Florence Skin Rehab Rich & Skin Rehab Light, Stratia Liquid Gold, Dr. Jart + Ceramidin krem. Jedną z takich ulubionych kosmetycznych petard jest dla mnie Biologique Recherche Creme Masque VERNIX, niczym szef wszystkich szefów i samodzielnie działa wyśmienicie. Trochę o roli kremów już pisałam na blogu

Wybór preparatu powinien być dopasowany do potrzeb oraz kondycji skóry, ponieważ odtworzenie bariery naskórkowej może się różnić i u każdego przebiegać inaczej (choćby ze względu na wiek, problemy dermatologiczne, zabiegi itd.).

Co w zamian jeżeli nie olej?

Można wybrać dobry krem (sugerując się składem INCI), dopasować go do swoich potrzeb i uzbroić się w cierpliwość. Na własnym przykładzie wiem, że wtedy cały proces zachodzi wolniej i wymaga trochę innego ujęcia pielęgnacji warstwowej.

Zróżnicowane działanie w zależności od czynników zewnętrznych, które mają dodatkowy wpływ.

Podstawowe działanie nie zawsze okaże się wystarczającym wsparciem, zwłaszcza gdy skóra staje się dodatkowo odwodniona/jest po inwazyjnych  zabiegach/w trakcie leczenia dermatologicznego oraz określonych kuracji itd. W takich sytuacjach należy rozszerzyć działanie o włączenie humektantów (elementów nawilżających inaczej też zwanych hydratorami, składnikami nawadniającymi. Najczęściej występują w formie lekkich emulsjach/serach/lotionach/esencjach.): kwas hialuronowy, hydromanil, trehalozę, pantenol, gliceryna, mleczko pszczele, aloes, miód, aminokwasy (prolina, alanina), mocznik, kwas mlekowy, ferulowy, laktobionowy  pamiętając, że należy je uszczelnić zamykając kremem. Właśnie ta szczelność zapewnia optymalne działanie oraz efekty zatrzymując wodę w środku i zapobiegając jej wyparowywaniu.

W przypadku skóry naczyniowej z rosacea wzmacnianie bariery lipidowej sprawia, że stają się mniej widoczne naczynia krwionośne oraz rumień. Łatwiej też opanować sytuację ze zmianami w postaci grudek i krostek, stany zapalne stają się bardziej wyciszone, skóra jest mniej reaktywna, zanika uwrażliwienie. W zależności od naruszenia bariery naskórkowej przywracanie równowagi trwa dłużej lub krócej. Liczy się regularność, niemal wojskowy reżim ;) To określenie chyba najlepiej oddaje jak wygląda pielęgnacja tego typu skóry. Nie ma miejsca na zwolnienie tempa, odpuszczenie (bo już jest dobrze) oraz eksperymenty i testowanie nowości (bo przecież jest tyle tego dobra ;)). Kluczowe staje się jednocześnie połączenie ew. leczenia farmakologicznego z właściwą pielęgnacją

Przywrócona bariera naskórkowa, co dalej?

Kiedy skóra zaczyna właściwie funkcjonować, zanika dyskomfort, pojawia się równomierny koloryt, gładkość, elastyczność. Zmiany są zauważalne oraz odczuwalne. Trzeba jednak pamiętać, że nie jest to wartość stała i właściwa pielęgnacja zapewni ciągłość, zwłaszcza gdy włączymy składniki aktywne/pojawią się niekorzystne czynniki zewnętrzne itd. Pamiętajmy, że skóra to żywy organ reagujący na szereg czynników i nawet chwilowe zaniedbanie wynikające z określonych przyczyn (niekoniecznie lenistwa :P) sprawia, że wracamy do podstaw.

Dbajmy o skórę oraz jej komfort, ponieważ tylko w takim wydaniu odwdzięczy się ona promiennym blaskiem :)

Dziękuję za uwagę, a jeżeli dostrzegasz jakieś błędy/nieścisłości i posiadasz ku temu podstawy, daj znać. Naniosę poprawki :)

Pozdrawiam serdecznie :)