Równowaga hydrolipidowa, czym jest, jak odbudować oraz podtrzymać w oparciu o fizjologię skóry/przykłady produktów oraz połączeń, gotowe zestawy

Jest to temat wielowymiarowy, który można omawiać uwzględniając wiele aspektów, mi.in. podział na typy skóry, problemy dermatologiczne i nie tylko. Starałam się skupić na podstawach, przekazać kluczowe informacje i przemycić nieco własnych doświadczeń oraz podzielić się tym, czego uczę się cały czas. Świadoma pielęgnacja to przygoda, która nigdy się nie kończy, a dla mnie stała się pewnego rodzaju furtką, która zaoferowała przestrzeń do funkcjonowania z rosacea. Dzisiaj też lepiej rozumiem pewne mechanizmy i, jak na ironię, nie buntuję się, tak jak to robiłam wcześniej. Niemniej, widocznie tak musiało być, by przejść określoną drogę, ucząc się na błędach, wyciągać wnioski i podążać za potrzebami skóry.

Moja skuteczna pielęgnacja, czyli kontynuacja cyklu: okiem laika w oparciu o świadomą pielęgnację.

Ile z nas wie (oraz rozróżnia), czym jest bariera naskórkowa / bariera hydrolipidowa? Jak ona działa? Co na nią wpływa? Jakie ma znaczenie w codziennym funkcjonowaniu skóry? Jak bardzo podążamy za potrzebami skóry w oparciu o jej fizjologię?

Pewnie dla większości to nie ma znaczenia (a szkoda, patrząc na to, co się dzieje w social mediach i nie tylko), za to dla grupy nastawionej na świadomą pielęgnację, jest to jak najbardziej uzasadniona potrzeba. Zamierzam rozpisać się trochę na te tematy. Będzie to wyłącznie MOJA perspektywa i MOJE wrażenia. W MOIM przypadku to działa i mocno też wpłynęło na podejście do pielęgnacji w ogóle. Przełomowym momentem stało się włączenie retinolu i wraz z każdą kuracją (bo u mnie to cykl sześciomiesięczny) widziałam przełożenie na kondycję skóry. Ale do rzeczy :D

W pierwszym wpisie „Moja skuteczna pielęgnacja” wspominałam o książce „Skóra: fascynująca historia” Yael Adler, którą wciąż uważam za jedną z lepszych pozycji na rynku, w wersji beletrystycznej. Jest to świetny przewodnik, taki przez duże "P". Zwłaszcza, że wiele z nas niekoniecznie potrzebuje naukowych elaboratów, podczas lektury których przysypiamy/ziewamy z nudów i tak naprawdę nie wynosimy zbyt wiele. Do tego ta książka posiada genialny rozdział poświęcony skórze, jej budowie, funkcjonowaniu. Przekłada z polskiego na nasze. Kto pamięta francuski serial animowany "Było sobie życie"? Uwielbiałam ten cykl i tak też poczułam się czytając książkę doktor Adler. Dlatego nie zamierzam przepisywać książek, cytować rozbudowanych pozycji naukowych, tylko zachęcić was do zapoznania się z tą lekturą (zwłaszcza początkujących lub poszukujących prostego języka w przekazie).

Z kolei, gdy ktoś szuka/potrzebuje literatury typowo naukowej (lecz wciąż przyjaznej w przekazie), to nie można pominąć „Fizjologii skóry: teoria i praktyka Zoe Diany Draelos”, Petera T. Pugliese.

Fenomenalny zbiór artykułów „Kosmeceutyki” pod redakcją Zoe Diany Draelos zawierają:

„Kosmeceutyki: funkcja i bariera skóry” autorstwa Anthonego W. Johnsona, w którym jest ciekawy fragment na temat warstwy rogowej i nawilżania oraz tego, co może zaoferować dobrej klasy produkt nawilżający. Z kolei sekcja „Lipidy międzykomórkowe oraz ceramidy warstwy rogowej” wyjaśniają min. cykl naprawy, ale też uszkodzeń skóry.

oraz „Naprawę bariery ochronnej przez fizjologiczne lipidy w dermatologii” Petera M. Ellisa, w którym wyróżnię „Dynamikę odnowy bariery ochronnej” oraz „Wdrożenie terapii naprawiającej barierę”.

To są teksty, które uzupełniają/porządkują wiedzę i pomagają nie tylko zrozumieć zachodzące procesy, ale przede wszystkim edukują, co możemy zrobić dla naszej skóry, by funkcjonowała prawidłowo bez względu na okoliczności / układaną pielęgnację itd.

Bariera hydrolipidowa, co to określenie tak naprawdę oznacza?

Najlepiej opisała to doktor Adler. W jej książce jest wspaniale przedstawiona rola naskórka i tzw. bariera ochronna skóry. W jasny sposób prezentuje budowę naskórka, z jakich warstw on się składa (posiada 4 różne warstwy: niemowlęcą (podstawną), młodzieńczą (kolczystą), dorosłą (ziarnistą) oraz warstwy martwych komórek, czyli warstwę rogową). Ponadto znajdziecie dokładny opis procesów zachodzących w każdej z warstw i jakie ma to znaczenie w odniesieniu do warstwy rogowej. Warstwa rogowa spełnia zatem zadanie ochronne – utrzymuje skórę we właściwej kondycji. W książce został podany przykład cegieł i zaprawy murarskiej, przy czym to właśnie zaprawa spełnia kluczową rolę (zaprawa posiada fachową nazwę i jest nią „cement międzykomórkowy”, czyli słynne ceramidy). Uszkodzony mur nie jest w stanie zatrzymać wody w środku (stąd efekt przesuszenia). Brak szczelności naraża nas na działania różnego rodzaju alergenów i bakterii. Naruszona bariera hydrolipidowa przyczynia się do powstania wielu problemów, a następnie ich pogłębienia. Odbudowa i regeneracja skóry odbywa się cyklicznie. Kiedy jesteśmy młodzi zachodzi to w okresie 28 dni, natomiast wraz z wiekiem tempo odnowy komórkowej się wydłuża i np. u osób po 50 roku życia może trwać nawet dwa razy dłużej. Oczywiście można stymulować cykl odnowy skóry, razem ze zmianą tzw. higieny życia, lecz do rewitalizacji niezbędne jest dbanie o warstwę rogową naskórka (stratum corneum), która stanowi barierę obronną i jest niczym tarcza chroniąca przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych.

Zaburzone działanie bariery naskórkowej skutkuje: przesuszeniem, nadmiernym złuszczaniem, uwrażliwieniem, zaczerwienieniem, pieczeniem, ściągnięciem, skóra traci równomierny koloryt i staje się ziemista, zmęczona. Jednym słowem pojawia się ogromny dyskomfort. Zaostrzają się problemy skórne oraz powstają się kolejne.

Co wpływa na barierę hydrolipidową?

Na pewno higiena życia, w której min. braki w codziennej diecie mają przełożenie na jej funkcjonowanie. Brak kwasów omega 3 i 6 skutkuje pojawieniem się problemów skórnych. Niewłaściwa pielęgnacja, wpływ czynników zewnętrznych – to są poszczególne elementy, które warto brać pod uwagę. Zmiany hormonalne, biologiczny proces starzenia się.

Na tle obranej pielęgnacji i jej ustawieniach naruszamy ją także świadomie działaniami mającymi określony cel (np. kuracje retinolem, kwasami itd.). Dlatego tak ważna jest wiedza, jak planować i wdrażać określone elementy świadomie oraz odpowiedzialnie.

W zależności od typu skóry naruszona bariera naskórkowa objawia się na różnych poziomach. Skupię na skórze naczyniowej / naczyniowej z rosacea, natomiast zainteresowanych odsyłam do genialnego e-booka Skin Ekspert Agnieszki Zielińskiej pt. „Równowaga hydrolipidowa” (nie widzę żeby był obecnie dostępny, ale być może to ma związek z przebudową strony). W mojej ocenie jest to jedna z najlepszych publikacji na polskim rynku, która w bardzo jasny i klarowny sposób omawia cały temat. Jest to swojego rodzaju przewodnik, a' la wiedza w pigułce, po którego lekturze na pewno będziecie dysponować wystarczającą wiedzą na ten temat. Na jej FB znajdziecie także wartościowe materiały video, są zapisane live'y stanowiące skarbnicę wiedzy. Agnieszka posiada także kanał na YT, aczkolwiek uważam, że dotychczasowe materiały są dość statyczne, niemniej zawartość merytoryczna jak najbardziej na plus.

Jak skutecznie dbać o barierę hydrolipidową?

Tak jak wcześniej wspomniałam „zaprawa”, czyli cement międzykomórkowy, to ceramidy. Stąd też duża popularność preparatów regenerująco odbudowująco odżywczych, które zawierają ceramidy, kwasy tłuszczowe, cholesterol i kwasy PHA (składniki mające wpływ na transformację warstwy rogowej). Oferta tego typu produktów jest bardzo zróżnicowana i jest w czym wybierać. Niemniej zapotrzebowanie na konkretne połączenia oraz ich właściwości sprawia, że konkurencja jest także ogromna. Na wyróżnienie zasługuje emulsja Liquid Gold firmy Stratia oraz niemal cała oferta angielskiej firmy A. Florence, która kładzie duży nacisk na właściwe funkcjonowanie bariery naskórkowej.

Jak przeciwdziałać?

Co prawda, omówię głównie skórę naczyniową /naczyniową z rosacea, ale poniższe podpunkty tyczą się w zasadzie każdej skóry.

– Nie odwadniaj skóry. Najczęściej dzieje się to już na poziomie mycia oraz demakijażu. Większość osób korzysta z czyścików opartych na agresywnych detergentach, używając przy tym różnego gatunku pomocników (płatki, szmatki, szczoteczki/gąbki), które ze względu na budowę są zbyt inwazyjne i powodują mechaniczne mikrourazy, np. przez pocieranie, tarcie itd.

– Umiejętnie osuszaj skórę, bez tarcia/pocierania.

– Unikaj: intensywnych kuracji kwasowych i retinoidowych, silnego złuszczania, zwłaszcza przy pomocy peelingów mechanicznych, pomijania budowania tolerancji podczas kuracji i sięgania po wysokie stężenia składników aktywnych bez kontroli.

– Stawiaj na właściwie dopasowane schematy pielęgnacji. Wystrzegaj się nadmiernego matowienia skóry, błędnych połączeń, stosowania produktów z alkoholem, mentolem oraz składnikami mocno rozgrzewającymi skórę itd.

– Stroń od makijażu wodoodpornego, zwłaszcza długotrwałych i mocno kryjących podkładów, stosowania mocno matujących baz pod makijaż oraz pudrów, które zamiast upiększać/korygować mają wpływ na pogłębianie się problemów.

Czym są ceramidy?

Lipidami.

Ceramidy należą do grupy lipidów wchodzących w skład warstwy rogowej naskórka i tworzących "cement międzykomórkowy" spełniający funkcję ochronną skóry, który zabezpiecza ją przed czynnikami zewnętrznymi oraz nadmierną utratą wody (TEWL).

Odbudowa bariery hydrolipidowej w praktyce.

Przywrócenie/wzmocnienie bariery naskórkowej wdrażamy nocą.

W dużym uproszczeniu: potrzebujemy lipidów, które zamykamy okluzją nieciągłą (czyli taką, która pozwala naszej skórze oddychać). Tutaj warto zadbać o to, by wybrany przez nas krem zawierał min.: woski naturalne, syntetyczne, kwasy tłuszczowe, alkohole tłuszczowe oraz silikony. Wybór produktu z wazeliną, parafiną, olejem mineralnym, woskiem parafinowym sprawia, że będzie to okluzja ciągła, a ta w tym przypadku nie jest wskazana. Okluzja nieciągła sprzyja regeneracji naturalnego płaszcza lipidowego, a takiego efektu potrzebujemy w tej sytuacji. Jednak w przypadku skóry bardzo suchej, odwodnionej zawartość parafiny w kremach do okluzji może być atutem (i tutaj moim pewniakiem stał się iS Clinical Sheald Recovery Balm /mini recenzja/). W ogóle mam wrażenie, że mało się pisze/mówi o tym, jak działa to zjawisko i co oznacza w praktyce.

Można wykorzystać połączenie olej + krem odżywczy (właściwie dobrany krem w tym wariancie stanowi okluzję nieciągłą), jest to wariant do odbudowy oraz wzmacniania bariery ochronnej w trakcie różnego rodzaju kuracji.

Do odbudowy naskórkowej zalecane są oleje (zimnotłoczone i nierafinowane, czyli nieoczyszczone) z grupy bogatej w kwasy NNKT Omega 3,6 i 9 np. skwalan z trzciny cukrowej, konopny, marula, śliwkowy, opuncji figowej, pachnotki (są to także oleje schnące, potocznie nazywane suchymi ze względu na wykończenie, które dają na skórze pod warunkiem, że nie przesadzimy z ilością ;) ).

Dwa lata temu poznałam skwalan z trzciny cukrowej, który do tej pory lubię łączyć z koncentratem Liqpharm Liq Ce. Dla mnie to był strzał w 10 (zaraz obok oleju śliwkowego i konopnego, z powodzeniem też używałam oleju Pai Rosehip BioRegenerate Oil /recenzja/.

Oleje mają wiele do zaoferowania, ale jednak trzeba wiedzieć jak ich używać/łączyć oraz wybierać. Ze swojej strony przyznam, że choć przy retinolu kremy regenerująco odżywcze stanowią świetne wsparcie, to warto wzmacniać ich działanie olejem. Mnie do tego przekonało serum olejowe Dzika Figa (wtedy nie miałam innego oleju pod ręką, tutaj wykorzystano olej z opuncji figowej), którym trzy lata temu ratowałam się w okresie, gdy przeszarżowałam z retinolem, a same kremy okazały się za słabe i na pewno wydłużyłyby okres przywracania równowagi. Z kolei jeżeli ktoś szuka neutralnej opcji zapachowej (bo większość z olejów zimnotłoczonych i nierafinowanych posiada charakterystyczne aromaty, niekoniecznie lubiane), to zachęcam do sprawdzenia A. Florence Barrier Restoring Oil-serum with Cholesterol+Ceramides+Oat – rewelacyjne serum olejowe, którego właściwości robią wrażenie. Nieco drogie, akurat 20 ml kosztuje 33 funty, lecz poza miksem olejów zawiera inne składniki i faktycznie przyspiesza czas regeneracji.

Stosowanie, kolejność

Olej nakładamy na wilgotną lub na suchą skórę (np. może być zwilżona hydrolatem, wodą termalną, dobrej jakości tonikiem) lub mieszamy go z serum składającym się ze składników nawilżających o których mowa poniżej. W następnej kolejności nakładamy krem odżywczy (może to być krem nawilżająco odżywczy, typowo regenerujący), w każdym razie tego typu krem nakładamy na olej w celu stworzenia okluzji.

Można skorzystać także z opcji: olej, na to koncentrat Liqpharm Liq Ce Night Mask vit. E serum i w razie potrzeby całość zamknąć kremem nawilżającym lub odżywczym (jeżeli skóra jest bardzo przesuszona, odwodniona i podrażniona), natomiast większość skór zadowoli połączenie olej + koncentrat Liq Ce.

Bardzo dobre działanie mają kwasy PHA, głównie kwas laktobionowy. Jeden z moich ulubionych preparatów to Iwostin Estetic Peeling z 7% kwasem laktobionowym /recenzja/ oraz Neostrata seria Restore. Na wyróżnienie zasługuje także Kuracja rozjaśniająca z kwasem laktobionowym 10% Natural Secrets.

Krem odżywczy warto mieć w swoich zasobach przez cały rok, a to dlatego, że choćby używając preparatów funkcyjnych poprzez konkretne składniki aktywne oraz ich stężenia ingerujemy w barierę naskórkową. W zależności od potrzeb skóry oraz naszych preferencji wybieramy formuły lżejsze bądź bardziej treściwe.

Zakres preparatów odżywczych jest bardzo urozmaicony. Najprostszym i chyba najlepiej dostępnym tego typu kremem jest Miya Cosmetics myWONDERBALM Call Me Later Regenerująco-odżywczy, Pharmaceris A Corneo-Sensilium naprawczy krem łagodzący, Vianek Intensywnie odżywczy Krem do twarzy na noc, Tołpa Dermo Face Lipidro Odżywczy krem regenerujący, SVR Topialyse Barriere ochronno-regenerujący krem barierowy, SVR Sebiaclear Hydra, Synchroline Sensicure, Synchroline Sensicure, Synchroline Hydratime Plus, Synchroline Nutritime Plus, Bepanthen SensiControl, A. Florence Skin Rehab Rich & Skin Rehab Light, Stratia Liquid Gold, Dr. Jart + Ceramidin krem. Jedną z takich ulubionych kosmetycznych petard jest dla mnie Biologique Recherche Creme Masque VERNIX, niczym szef wszystkich szefów i samodzielnie działa wyśmienicie. Trochę o roli kremów pisałam na blogu, o TUTAJ.

Wybór preparatu powinien być dopasowany do potrzeb oraz kondycji skóry, ponieważ odtworzenie bariery naskórkowej może się różnić i u każdego przebiegać inaczej (choćby ze względu na wiek, problemy dermatologiczne, zabiegi itd.).

Co w zamian jeżeli nie olej?

Można wybrać dobry krem (sugerując się składem INCI), dopasować go do swoich potrzeb i uzbroić się w cierpliwość. Na własnym przykładzie wiem, że wtedy cały proces zachodzi wolniej i wymaga trochę innego ujęcia pielęgnacji warstwowej.

Zróżnicowane działanie w zależności od czynników zewnętrznych, które mają dodatkowy wpływ.

Podstawowe działanie nie zawsze okaże się wystarczającym wsparciem, zwłaszcza, gdy skóra staje się dodatkowo odwodniona / jest po inwazyjnych zabiegach / w trakcie leczenia dermatologicznego oraz określonych kuracji itd. W takich sytuacjach należy rozszerzyć działanie o włączenie humektantów (elementów nawilżających inaczej też zwanych hydratorami, składnikami nawadniającymi. Najczęściej występują w formie lekkich emulsji/serów/lotionów/esencji): kwasu hialuronowego, hydromanilu, trehalozy, pantenolu, gliceryny, mleczka pszczelego, aloesu, miodu, aminokwasów (proliny, alaniny), mocznika, kwasu mlekowego, ferulowego, laktobionowego, pamiętając, że należy je uszczelnić zamykając kremem. Właśnie ta szczelność zapewnia optymalne działanie oraz efekty, zatrzymując wodę w środku i zapobiegając jej wyparowywaniu.

W przypadku skóry naczyniowej z rosacea wzmacnianie bariery lipidowej sprawia, że mniej widoczne stają się naczynia krwionośne oraz rumień. Łatwiej też opanować sytuację ze zmianami w postaci grudek i krostek, stany zapalne stają się bardziej wyciszone, skóra jest mniej reaktywna, zanika uwrażliwienie. W zależności od naruszenia bariery naskórkowej przywracanie równowagi trwa dłużej lub krócej. Liczy się regularność i niemal wojskowy reżim ;) To określenie chyba najlepiej oddaje, jak wygląda pielęgnacja tego typu skóry. Nie ma miejsca na zwolnienie tempa, odpuszczenie (bo już jest dobrze) oraz eksperymenty i testowanie nowości (bo przecież jest tyle tego dobra ;) ). Kluczowe staje się połączenie ew. leczenia farmakologicznego z właściwą pielęgnacją.

Przywrócona bariera naskórkowa, co dalej?

Kiedy skóra zaczyna właściwie funkcjonować, zanika dyskomfort, pojawia się równomierny koloryt, gładkość, elastyczność. Zmiany są zauważalne oraz odczuwalne. Trzeba jednak pamiętać, że nie jest to wartość stała i właściwa pielęgnacja zapewni ciągłość, zwłaszcza gdy włączymy składniki aktywne lub pojawią się niekorzystne czynniki zewnętrzne itd. Pamiętajmy, że skóra to żywy organ reagujący na szereg czynników i nawet chwilowe zaniedbanie wynikające z określonych przyczyn (niekoniecznie lenistwa :P) sprawia, że wracamy do podstaw.

Dbajmy o skórę oraz jej komfort, ponieważ tylko w takim wydaniu odwdzięczy się ona promiennym blaskiem <3

Redakcja i korekta tekstu: Katarzyna Połoncarz

Kontakt: kat.poloncarz@gmail.com

IG: kp.korekta

Pozdrawiam serdecznie :)